Mustafa Kemal Paşa, Havza'dan Amasya'ya geçti

Havza’daki çalışmalarını tamamlayan Mustafa Kemal Paşa, Havza’da güvenliğin tehlikede olduğunu fark ederek arkadaşları ile birlikte 12 Haziran 1919 tarihinde 22 gün kaldığı Havza'dan  Amasya’ ya geçti.

Dokuzuncu Ordu Kıtaatı Müfettişi göreviyle Sam­sun’a gönderilen Mustafa Kemal Paşa, burada Rum çe­telerinin sebep olduğu asayişsizlikleri gidermek hususun­da yerel yetkililerle görüşmüştü. Anadolu’daki kumandan­lıklar ve valilerle haberleşen Mustafa Kemal Paşa, onları Millî Mücadele etrafında toplamaya çalışmıştır. 

Mustafa Kemal Paşa’nın planı, Millî Mücadele için birlik ve bera­berliğin sağlanması ve teşkilatlanmanın tamamlanmasıy­dı. İstanbul’a gönderdiği telgrafında Mustafa Kemal Paşa, İngilizlerin Samsun’u mahallî idarecilere haber vermeden işgal ettiğini, bu durumun devletin nüfuzunu sekteye uğ­rat­tığını, İngilizlerin Rumlarla işbirliği içinde olduğunu bil­dir­mekteydi. 

Havza’ya geçen Mustafa Kemal Paşa, etra­fın­dakilere ümitsizliğe kapılmamalarını, memleketin kur­tu­lacağına inanmalarını telkin etmiştir. Burada Millî Mü­cadele’de ilk millî tepki olan Havza Genelgesi’ni yayımla­yan Mustafa Kemal Paşa, genelge ile işgallere karşı ilk res­mî başkaldırıya imza atmıştı. 

Bu genelge ile millî teşkilatla­rın kurulması lüzumu, işgallere tepki olarak mitingler ya­pıl­masını, İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerine telgraf­lar çekilmesini, İtilaf Devletleri’nin işgal gerekçesi olarak kullandığı Hristiyan halkın güvenliğinin sağlanmasını, mil­lî bilincin uyandırılması gereğini tüm askerî ve mülkî amirlere duyurmuştur. 

Millî Mücadele’nin halka benim­setilmesini amaçlayan ve bunu direnişlerle, mitinglerle yön­tem olarak belirleyen Mustafa Kemal Paşa, İstan­bul’dan beri gizli tuttuğu amacına ulaşmada önemli bir merhaleyi geride bırakmıştı. Erzurum ve Sivas Kongreleri öncesinde Mustafa Kemal Paşa’nın faaliyetleri Millî Müca­dele’yi tek elden yönetmede en önemli amillerden biri olmuştur.

Havza Genelgesi Nedir?

Nutuk’ta şu şekilde bahsedilmiştir:

“İzmir’in ardından Manisa’nın, Aydın’ın işgali ve yapılan saldırılar, zulümler hakkında henüz ulus aydınlanmamış ve milli varlığa vurulan bu korkunç darbeye karşı açıkça herhangi bir tepki ve şikayet ortaya konulmamıştı. Milletin, bu haksız darbe karşısında sessiz ve hareketsiz kalması, elbette ulus yararına yorumlanamazdı. Onun için ulusu uyarıp harekete geçirmek gerekiyordu. Bu amaçla 28 Mayıs 1919 tarihinde, valilere ve Diyarbakır’da 13. Kolordu komutanlıklarına, Konya’da Ordu Müfettişliği’ne şu yolda bir genelge gönderdim.”

Gönderilen genelge:

“İzmir’in ve ne yazık ki Manisa ve Aydın’ın işgali, gelecekteki tehlikeyi daha açık hissettirmiştir. Ülke bütünlüğümüzün korunması için, ulusal coşkunun daha canlı olarak gösterilmesi ve devam ettirilmesi gerekmektedir. Yaşayışımızda ve ulusal bağımsızlığımızda gedikler açan işgal ve kendi topraklarına katma gibi olaylar bütün ulusa kan ağlatmaktadır. Üzüntüler ve acılar dindirilemiyor. Sindirilemez ve katlanılamaz olan bu durumun derhâl giderilmesinin, bütün uygar uluslarla büyük devletlerin adalet ve etkisinden sabırsızlıkla beklendiğini göstermek amacıyla, önümüzdeki hafta içinde ve çeşitli illere göre pazartesi başlayıp çarşamba günü başvurunun arkası alınmak üzere, büyük ve heyecanlı mitingler yapılarak ulusal gösterilerde bulunulması ve bunun bütün kasaba ve köylere kadar yaygınlaştırılması, bütün büyük devlet temsilcileriyle Babıâli’ye etkili telgraflar çekilmesi ve yabancı olan yerlerde yabancılar da etki altına alınmakla beraber, düzenlenen ulusal gösterilerde terbiye ve ağırbaşlılığın titizlikle korunması ve Hristiyan halka karşı saldırı, gösteri ve düşmanlık gibi tavırlar alınmaması zorunludur. Yüksek şahıslarınızın bu fikirler etrafında duyarlı ve etkili olmanız nedeniyle işin iyi yönetileceğine ve başarıya ulaşacağına benim tam güvenim vardır. Sonucunun bildirilmesini rica ederim.“

Kaynak:1-Nutuk, 2-Tarihsel Bak